Đại suy thoái thế kỷ XNUMX - bài học đau đớn và hệ lụy kinh tế

Thông thường Đại khủng hoảng nhắc nhở chúng ta về giai đoạn 1929 – 1933dẫn đến sự phát triển của chủ nghĩa can thiệp nhà nước và một cách nhìn mới về kinh tế học (chủ nghĩa keynesian). Tuy nhiên, cho đến cuối những năm 20 của thế kỷ XX, thuật ngữ Đại khủng hoảng nó được dành riêng cho các sự kiện từ những năm 1873 - 1879 hoặc 1873 - 1896 (tùy thuộc vào tiêu chí được thông qua). Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ giới thiệu sơ lược về lịch sử phát triển kinh tế của Châu Âu và Hoa Kỳ trong giai đoạn này. Mời các bạn đón đọc!

Môi trường trước khủng hoảng

Tuyên bố của Đế chế Đức tại Versailles. Nguồn: wikipedia.org

Những năm dẫn đến cuộc Đại suy thoái đầy rẫy những sự kiện làm thay đổi tiến trình lịch sử thế giới. Năm 1865, Nội chiến kết thúc, dẫn đến việc bãi bỏ chế độ nô lệ trên khắp Hoa Kỳ và sự lệ thuộc của các Bang miền Nam vào ý chí chính trị của giới tinh hoa (kinh tế và chính trị) của miền Bắc. Không lâu sau, bá chủ châu Âu - Pháp - chịu thất bại trong cuộc chiến với Phổ. Kết quả là người Phổ đã giành chiến thắng trong cuộc chiến, việc thành lập Đế chế Đức dưới sự lãnh đạo của triều đại Hohenzollern đã được công bố tại Versailles. Ở giữa châu Âu, một khu vực kinh tế thống nhất đã được tạo ra, theo thời gian đã ném găng tay cho cường quốc lớn nhất thời bấy giờ - Vương quốc Anh. Sự cạnh tranh giữa Đế quốc Đức và Vương quốc Anh đã kết thúc trong bi kịch của Thế chiến thứ nhất, mở đầu cho sự kết thúc sự thống trị của châu Âu trên thế giới (nhưng đó là một câu chuyện khác). 

Mở rộng kinh tế ở Trung Âu

Chiến thắng của Phổ với Pháp đồng nghĩa với việc Pháp buộc phải đóng góp một khoản chiến tranh khổng lồ. Điều này, kết hợp với sự hội nhập kinh tế sâu rộng hơn của Đức, dẫn đến sự bùng nổ kinh tế ở trung tâm châu Âu. Anh rạng rỡ với tiếng Đức khắp Trung Âu. Việc phát minh ra bộ chuyển đổi Bessemer cho phép sản xuất thép chất lượng tốt hơn. Điều này dẫn đến việc mở rộng nhanh hơn các tuyến đường sắt. Thị trường bất động sản phát triển sôi động và ngày càng có nhiều vốn đầu tư vào các công ty công nghiệp nặng và đường sắt. Các trung tâm mở rộng kinh tế chính là Đế quốc Đức và Áo-Hungary.

Đức và Áo-Hungary

Trận thắng đậm trước Pháp khiến nước Đức hưng phấn. Sự nhiệt tình liên quan đến việc thống nhất nước Đức, kết hợp với việc nhận được những khoản đóng góp khổng lồ từ Pháp, đã gây ra một cơn sốt đầu tư thực sự vào Đế chế Đức. Đầu tư đã được thực hiện trong các tuyến đường sắt, nhà máy thép, mỏ mới và nhà máy đóng tàu. Tất nhiên, các khoản đầu tư lớn đòi hỏi chi phí vốn lớn. Kết quả là, việc mở rộng tín dụng của cả ngân hàng Đức và các ngân hàng lớn khác của châu Âu đã bắt đầu. Các ngân hàng Anh và Áo đóng một vai trò đặc biệt. Trước làn sóng hưng phấn ở Đế quốc Đức, người ta đã quyết định đưa ra bản vị vàng. Đỉnh cao là vào ngày 9 tháng 1873 năm XNUMX, khi nhãn hiệu vàng được giới thiệu để thay thế các loại tiền địa phương cũ. Do đó, quá trình chuyển đổi sang bản vị vàng gần như đồng thời ở cả hai bờ Đại Tây Dương (Đức và Hoa Kỳ). 

Dòng vốn đầu cơ ngắn hạn tràn vào đã gây ra sự bùng nổ mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán Đức và Áo. Các công ty mới cần vốn phát triển mọc lên như nấm sau mưa. Tất nhiên, không thiếu những kẻ lừa đảo tài chính dụ dỗ các nhà đầu tư bằng tầm nhìn về lợi nhuận trên mức trung bình, nhưng ngay sau khi huy động vốn, các công ty đã phải đối mặt. "những khó khăn không lường trước được". Sau cuộc khủng hoảng, một số sàn giao dịch đã thực hiện các bước để niêm phong và chuyên nghiệp hóa thị trường vốn. Trong số đó có Sàn giao dịch chứng khoán Viên.

Bê-tên Henry Strousberg. Nguồn: Wikipedia.org

Đồng thời, xu hướng hợp nhất trong các ngành công nghiệp tăng cường. Ví dụ tốt nhất là đế chế Bê-tên của Henry Strousberg, nhờ có quan hệ tốt với chính phủ Phổ và nhận được nguồn tài chính giá rẻ từ các ngân hàng Anh, đã nhanh chóng trở thành công ty hợp nhất thị trường đường sắt ở Đức. Đối với anh ấy thuộc về e.g. tuyến đường sắt Tilsit (nay là Liên Xô) – Interburg, Béc-lin – yêu tinh hoặc Hannover-Altenbeken. Hoàn cảnh khó khăn của ông trùm công nghiệp và đường sắt này xảy ra vào khoảng năm 1873, khi ông gặp khó khăn trong việc cấp vốn cho nhiều dự án đầu tư, trong đó có một dự án ở Romania. Chính sự thất bại về tài chính và tổ chức ở Romania đã bắt đầu những vấn đề tài chính to lớn của Strousberg kéo dài cho đến khi ông qua đời vào năm 1884. Vào năm 1873, chúng là tín hiệu cho thấy tình trạng thiếu vốn sẵn sàng tài trợ cho các khoản đầu tư dài hạn với giá rẻ. Sự bùng nổ của bong bóng đầu cơ đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh về giá cổ phiếu và nhiều vụ phá sản của các công ty và ngân hàng.

Mở rộng tại Hoa Kỳ

Đổi lại, sự thống nhất của Hoa Kỳ dẫn đến một làn sóng mở rộng lãnh thổ và kinh tế khác. Thời kỳ của làn sóng "Bành trướng về phía Tây" tiếp theo bắt đầu. Đường sắt được xây dựng và nhiều thành phố được thành lập trên khắp các bang miền Tây. Đạo luật Homestead đóng một vai trò rất lớn trong việc này, không còn bị chặn bởi các thượng nghị sĩ "Miền Nam" sau Nội chiến. Theo đạo luật này, công dân có thể nhận đất miễn phí (thường là 160 mẫu Anh). Tất nhiên, sự mở rộng của những người định cư đã gây ra sự suy giảm đáng kể mức sống của người da đỏ, những người mất đi khu vực săn bắn và bị đẩy đến những khu vực kém thuận lợi hơn. 

Sự xuất hiện của những người định cư và sự phát triển của đường sắt là động lực thúc đẩy mở rộng kinh tế. Đồng thời, chiến tranh kết thúc đã khuyến khích các ngân hàng từ nhiều quốc gia mở rộng tín dụng. Dòng vốn chảy vào giúp tài trợ cho các khoản đầu tư có nền tảng đáng ngờ. Tuy nhiên, miễn là vốn luôn sẵn có, nhiều doanh nhân và nhà đầu cơ sẵn sàng chấp nhận rủi ro hơn. Từ năm 1868 đến 1873, khoảng 53 km đường sắt đã được xây dựng ở Hoa Kỳ. Sự mở rộng kinh tế như vậy được tài trợ bởi cả viện trợ của chính phủ và mở rộng tín dụng lớn. Vấn đề là các khoản vay đã được sử dụng cho các khoản đầu tư dài hạn. Trong trường hợp tài trợ cho các dự án dài hạn bằng các khoản vay ngắn hạn, có nguy cơ xảy ra lỗ hổng thanh khoản. 

Đạo luật tiền đúc năm 1873 và các vấn đề của Jay Cooke & Company

Mở rộng kinh tế bị gián đoạn bởi các vấn đề tạm thời, tuy nhiên, điều này không góp phần làm suy thoái kinh tế lớn hơn. Đây là trường hợp, ví dụ: trong trường hợp Thứ Sáu Đen 1869, vụ cháy Chicago năm 1871, Czy vụ cháy Boston năm 1872. Vì vậy, có vẻ như vào năm 1873 khi một đạo luật được thông qua đã hủy bỏ bạc khỏi hệ thống tiền tệ của Mỹ. Đạo luật được đề cập là Đạo luật về tiền đúc. Điều này đã có tác động tiêu cực đến toàn bộ ngành công nghiệp khai thác bạc của Mỹ. Nhiều chủ mỏ bạc gọi dự luật là "Tội ác của '73". Theo Đạo luật, bản vị vàng trên thực tế được đưa ra vì bạc không còn được mua để phát hành đô la. Theo luật trước đó, có chế độ lưỡng kim, trong đó bất kỳ chủ sở hữu bạc nào cũng có thể mang thỏi này đến một xưởng đúc đặc biệt và đổi lại nhận được một "đô la bạc". Hầu hết thời gian, bạc được cung cấp bởi các mỏ nhỏ, nhưng với việc khai trương mỏ bạc khổng lồ tại Comstock Lode, nguồn cung cấp bạc đã tăng lên, điều này được phản ánh trong việc mở rộng tiền tệ (sự gia tăng nguồn cung cấp "bạc" tiền bạc). Trong thời kỳ lưỡng kim, cả bạc và vàng đều được đấu thầu hợp pháp. 

Tuy nhiên, từ giữa thế kỷ 1873, ngày càng có nhiều nhà tài phiệt lên tiếng đề xuất một bản vị vàng, được cho là ổn định hơn nhiều so với hệ thống bạc-vàng. Đạo luật năm 1871 gây áp lực giảm giá bạc. Đây là đòn giáng thứ hai vào ngành công nghiệp khai thác bạc của Mỹ, vì vào năm 1873, những chiếc thaler bằng bạc không còn được đúc ở Đức nữa. Do đó, nhu cầu về bạc của Mỹ giảm. Những yếu tố này khiến giá bạc giảm mạnh và tốc độ mở rộng tiền tệ năm XNUMX chậm lại. Kết quả là lãi suất thị trường tăng lên. Điều này lại ảnh hưởng đến những người nông dân đã tài trợ cho việc hiện đại hóa trang trại của họ bằng các khoản vay. Ngoài ra, việc tăng lãi suất cũng ảnh hưởng đến chi phí tài trợ cho các dự án đầu tư lớn. 

Jay Cooke người sáng lập Jay Cooke & Company. Nguồn: Wikipedia.org

Một trong những triệu chứng nổi tiếng nhất của các vấn đề trong thị trường tài chính Mỹ là rắc rối Jay Cooke & Công ty. Vào tháng 1873 năm 18, công ty gặp khó khăn trong việc tìm nguồn tài trợ cho Đường sắt Bắc Thái Bình Dương. Công ty không tìm được người mua trái phiếu trị giá vài triệu đô la. Jay Cooke & Company gặp rắc rối vì là cổ đông lớn nhất trong công ty. Nó đảm bảo các khoản nợ của mình bằng cổ phiếu của Đường sắt Bắc Thái Bình Dương. Do các vấn đề trên thị trường tài chính châu Âu, công ty không có ai để bán cổ phần của mình hoặc tìm được ai đó sẵn sàng tiếp tục tài trợ cho công ty đường sắt. Kết quả là vào ngày 1873 tháng XNUMX năm XNUMX, Jay Cooke & Company tuyên bố mất khả năng thanh toán. Từ năm 1873 đến 1879, 18 công ty đã phá sản ở Hoa Kỳ, trong đó có 000 công ty đường sắt.

Cuộc khủng hoảng "thế giới" đầu tiên

Cuộc hoảng loạn năm 1873 là cuộc khủng hoảng đầu tiên lan rất nhanh sang các quốc gia khác và thậm chí cả các châu lục. Nguyên nhân là do sự hội nhập ngày càng tăng của hệ thống vốn và ngân hàng quốc tế. Hai năm sau cơn hoảng loạn, vào năm 1875, Nam tước Carl Meyer von Rothschild đã viết cho Gerson von Bleichroeder rằng "cả thế giới đã trở thành một trung tâm giao dịch chứng khoán." Trong chênh lệch giá cổ phiếu lẫn nhau  tạo điều kiện cho dòng vốn tương đối dễ dàng và các phát minh mới như điện báo.

Vào ngày 9 tháng 1873 năm XNUMX, cơn hoảng loạn nổ ra trên thị trường chứng khoán Viên. Hệ quả là nhiều ngân hàng yếu kém về vốn đã phá sản, khiến nhiều doanh nghiệp mắc nợ gặp khó khăn về thanh khoản. Sự hoảng loạn ở Vienna nhanh chóng lan sang Ý, Hà Lan và Bỉ. Sau đó, nó tấn công Vương quốc Anh và chạm vào thị trường vốn của Hoa Kỳ với một chút chậm trễ. Lý do cho "sự lây lan của cuộc khủng hoảng" của Hoa Kỳ, trong số những lý do khác, thực tế là vốn ngắn hạn của Đức đã đầu tư vào các công ty đường sắt và đầu tư vào các mảnh đất của Mỹ (chủ yếu ở các bang "miền tây" của Hoa Kỳ). Các vấn đề ở Đức khiến nguồn tài chính giá rẻ cho các công ty đường sắt cạn kiệt. Điều này lại gây ra các vấn đề về khả năng thanh toán cho Jay Cooke & Company. Kết quả là, điều này dẫn đến sự sụp đổ của một số ngân hàng Mỹ. Các vấn đề của khu vực tài chính Mỹ đã chuyển thành các vấn đề đối với các tổ chức tài chính châu Âu. Đột nhiên, các khoản vay, trái phiếu và cổ phiếu của nhiều công ty Mỹ trở nên vô giá trị. Làn sóng hoảng loạn tài chính thứ hai lại tấn công Vienna vào đầu tháng XNUMX. Sự hoảng loạn cũng lan đến London, Paris và Đế quốc Nga. 

ĐỌC: Sàn giao dịch chứng khoán Áo - làm thế nào để đầu tư vào các công ty Áo?

Các vấn đề của nông nghiệp châu Âu và sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ

Sau cuộc khủng hoảng năm 1873 là sự suy thoái trong nền nông nghiệp châu Âu. Yếu tố chịu trách nhiệm cho điều này là chi phí sản xuất thấp hơn ở Hoa Kỳ và Canada. Lý do cho chi phí sản xuất thấp hơn là nhiều trang trại ở Bắc Mỹ đã được hiện đại hóa. Kết quả là năng suất trang trại ở Hoa Kỳ thường cao hơn so với các đối thủ châu Âu. Một yếu tố khác là chi phí vận chuyển thấp hơn (cả đường bộ và đường biển). Kết quả là chi phí vận chuyển một tấn ngũ cốc từ Chicago đến Liverpool đã giảm từ 37 bảng năm 1873 xuống còn 21 bảng năm 1880. Bốn năm sau, nó chỉ còn 14 bảng. Chi phí sản xuất thấp hơn và giá vận chuyển giảm có nghĩa là nhập khẩu ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác từ nước ngoài rẻ hơn so với mua hàng hóa từ các nhà sản xuất địa phương. 

Giữa những năm 70 và cuối thế kỷ XNUMX hàng nhập khẩu của Mỹ lúa mì và bột mì vào Anh tăng 90%, trong khi thịt nhập khẩu tăng 300%. Ngược lại, nhập khẩu bơ và pho mát tăng 110% so với cùng kỳ. Nhập khẩu tăng khiến giá nông sản giảm. Năm 1895, giá hàng hóa nông nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 150 năm. Sự suy giảm lợi nhuận của sản xuất nông nghiệp khiến từ năm 1873 đến năm 1898, diện tích ở Vương quốc Anh giảm 22%. Giá giảm đã dẫn đến tình trạng tồi tệ của các hộ gia đình Anh. Điều này dẫn đến sự di cư của người dân từ nông thôn đến các thành phố. Nhờ đó, ngành có nguồn lao động giá rẻ, giảm áp lực tiền lương. Điều này được chứng minh bằng dữ liệu về dân số. Từ năm 1871 đến 1901, dân số Anh và xứ Wales tăng 43%, trong khi dân số nông thôn giảm XNUMX/XNUMX. 

Một tác động khác của cuộc khủng hoảng năm 1873 là sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ do giá nông sản giảm làm cho tình trạng của nông dân bản địa trở nên tồi tệ hơn. Năm 1879, thuế quan để bảo hộ chống lại các sản phẩm nông nghiệp rẻ hơn đã được áp dụng ở Đế quốc Đức. Đổi lại, vào năm 1892, thuế quan Meline đã được áp dụng ở Pháp. Tất nhiên, không phải tất cả các quốc gia đều đi theo con đường bảo hộ. Các quốc gia đang cố gắng đấu tranh để có được tự do thương mại lớn hơn là Vương quốc Anh và Hà Lan.

Hậu quả của hoảng loạn năm 1873

Cuộc khủng hoảng năm 1873, kết hợp với cuộc khủng hoảng tài chính, đã ảnh hưởng đến tình trạng của nhiều doanh nghiệp. Các vụ phá sản đã góp phần làm tăng tỷ lệ thất nghiệp. Một số quốc gia đã trải qua một cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng. Một ví dụ sẽ là Vương quốc Anh, trong khoảng thời gian từ năm 1873  - Năm 1896 được gọi là "Cuộc suy thoái kéo dài". Vào thời điểm đó, nhiều ngành công nghiệp của Anh đang đình trệ. Các thời kỳ tăng trưởng kinh tế bị gián đoạn bởi các thời kỳ suy thoái kinh tế, đặc biệt là vào các năm 1873, 1886 và 1893. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là đây là thời kỳ tăng năng suất và giảm phát giá cả.

Cuộc khủng hoảng trên thị trường bạc khiến tỷ lệ bạc so với vàng giảm mạnh. Điều này dẫn đến sự mất giá của đồng rupee (đơn vị tiền tệ dựa trên bạc). Điều này dẫn đến tăng chi phí hàng hóa nhập khẩu. Sự kiện này được gọi là "sự sụp đổ của đồng rupee". Đây là một ví dụ khác về hậu quả quốc tế của cuộc khủng hoảng năm 1873.

Cuộc khủng hoảng gây ra các vấn đề kinh tế ảnh hưởng đến các nước ngoại vi. Một trong số đó là - "Gã bệnh hoạn của châu Âu" - Thổ Nhĩ Kỳ. Mức độ thương mại giảm. Đồng thời, việc giảm giá ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác khiến một bộ phận đáng kể nông dân rơi vào tình trạng kinh tế sa sút. Ngoài ra, tình hình xấu đi trên thị trường vốn toàn cầu đồng nghĩa với việc nhiều thực thể Thổ Nhĩ Kỳ gặp khó khăn trong việc tái cấp vốn cho các khoản nợ nước ngoài.

Sau cuộc khủng hoảng năm 1873, một tiêu chuẩn tiền tệ mới đã được xác nhận. Kể từ năm 1873, hầu hết các nền kinh tế hàng đầu đều có một loại tiền tệ dựa trên vàng (cái gọi là tiêu chuẩn vàng). Năm nay bản vị vàng đã được Đế quốc Đức, Hoa Kỳ thông qua. Trong những năm tiếp theo, tiêu chuẩn vàng đã được giới thiệu bởi các quốc gia thuộc Liên minh tiền tệ Scandinavi, Hà Lan và một số quốc gia thuộc Liên minh tiền tệ Latinh (việc chuyển đổi bạc thành tiền xu đã bị đình chỉ). Một số nền kinh tế lớn cuối cùng của châu Âu áp dụng bản vị vàng là Áo-Hungary (1892) và Đế quốc Nga (1897). Sự ra đời của bản vị vàng đã tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế và dòng vốn giữa các nền kinh tế lớn nhất thế giới. Bản vị vàng cho phép lãi suất ổn định. Sự gia tăng vừa phải của cung tiền, kết hợp với sự gia tăng năng suất, gây áp lực giảm giá. Tuy nhiên, điều đáng ghi nhớ là hầu hết các nước chưa phát triển đã không đưa ra tiêu chuẩn vàng. Bản vị vàng ở mức tốt nhất cho đến khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ. Sau đó, chi phí chiến tranh buộc các quốc gia tham gia chiến tranh phải đình chỉ bản vị vàng.

Một trong những hậu quả của cuộc khủng hoảng năm 1873 là sự suy giảm đáng kể trong sản xuất công nghiệp. Ở Vương quốc Anh, từ 1873 đến 1890, mức tăng sản xuất công nghiệp trung bình là 1,7%. Tuy nhiên, trong những năm trước cuộc khủng hoảng (1850  – 1873), sản xuất công nghiệp tăng trưởng trung bình 3%/năm. Suy thoái kinh tế cũng ảnh hưởng đến Đế quốc Đức, Hoa Kỳ và Pháp. 

Cuộc khủng hoảng năm 1873 là một trong những chất xúc tác của cuộc đấu tranh giành thuộc địa của người châu Âu. Áp lực giảm phát buộc các doanh nghiệp phải tăng năng suất và tiếp cận nguồn nguyên liệu giá rẻ. Xung đột chủ yếu diễn ra ở châu Phi, nơi diễn ra cuộc chạy đua thực sự giữa các cường quốc chính của châu Âu để giành càng nhiều lãnh thổ của lục địa này càng tốt. Những người chơi hàng đầu vào thời điểm đó là: Anh, Pháp, Đức, Bỉ, Ý, Hà Lan và Bồ Đào Nha. Đó là một thành tựu lớn của nền ngoại giao châu Âu, và là một bi kịch đối với các dân tộc bị đô hộ Hội nghị Berlinđã "chia" châu Phi thành các phạm vi ảnh hưởng. Có một cuộc chạy đua giành thuộc địa, trong đó tốc độ và sự tàn bạo của những người thuộc địa là quyết định. Một ví dụ bi thảm là Congo, ban đầu là tài sản riêng của Vua Leopold II của Bỉ. Do hậu quả của chính sách thuộc địa cướp bóc, có lẽ vài triệu cư dân Congo đã chết.

Nguồn: wikipedia.org